زیبایی‌های گیلان در فصل هزار رنگ پاییز دوچندان شده و تابلوی بی نظیر برگهای رنگارنگ را جلوه گری می‌کند. رضوانشهر شهرستانی زیبا و چشم نواز در استان گیلان که از شمال به تالش و دریای خزر، از جنوب به ماسال و صومعه سرا می‌رسد و از شرق و غرب هم در همسایگی بندرانزلی و اردبیل قرار دارد. مساحت رضوانشهر ۷۱۴ کیلومتر مربع است و مردم آن به زبان تالشی و گیلکی صحبت می کنند، فصل بهار و اوایل پاییز بهترین زمان برای سفر به رضوانشهر است.
در این فصل زیبا و چشم‌نواز، جمعی از اصحاب رسانه گیلان در قالب کاروان راهیان پیشرفت راهی شهرستان رضوانشهر یکی از مناطق تاریخی و طبیعی استان گیلان شدند تا در راستای رسالت جهاد تبیین از نزدیک شاهد دستاوردها و پیشرفت های ایران اسلامی باشند و به روشنگری بپردازند.
خبرنگاران گیلانی ضمن بازدید از از پروژه‌های عمرانی و عام المنفعه رضوانشهر در منطقه ای بکر و زیبا در دل طبیعت پره سر به بنای تاریخی اسپی مزگت رسیدند. بنای تاریخی اسپیه مزگت واقع در پره سر رضوانشهر، از آثار تاریخی و بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی ایران بوده که با جاذبه دیدنی و منحصر به فرد توجه گردشگران را به خود جلب کرده است.
مسجد یک هزار و اندی ساله‌ای در پره سر که به مسجد سفید معروف است، یکی از بناهای تاریخی استان گیلان است. این بنای تاریخی در دهستان دیناچال و در ۲۰ کیلومتری رضوانشهر در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۷۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ضمن اینکه امروزه تنها ورودی اصلی بنا، نیمی از شبستان و چند دیوار مجاور آن سالم مانده و ورودی اصلی شامل طاق بلند شاخص معماری دوره سلجوقی است.
اسپی مزگت از دو کلمه «اسپی» در زبان تالشی به معنای سفید و «مزگت» در زبان اوستا به معنای «مسجد» تشکیل شده است. این بنای تاریخی در دهستان دیناچال و در ۲۰ کیلومتری رضوانشهر قرار دارد و همه ساله آئین های نوروزی در فضای باز اطراف آن برگزار می‌شود.
اسپی مزگت با قدمت بیش از هزار سال قدیمی‌ترین مسجد گیلان است، اما در درازمدت عوامل مختلف انسانی و طبیعی موجب تخریب بنای آن شده است. همچنین برخی افراد سودجو به طمع دست یافتن به دفینه با دخل و تصرف و بی‌مبالاتی و حفاری‌های غیرمجاز باعث آسیب و تخریب هر چه بیشتر این مسجد شده‌اند.
تلاش برای احیای یکی از قدیمی‌ترین بناهای استان گیلان
نادر صفوی فرماندار رضوانشهر در بازدید اصحاب رسانه و حضور در منطقه زیبا و تاریخی اسپی مزگت اظهار داشت: یکی از دغدغه‌های ما از روز اول این مکان تاریخی است که در واقع یکی از قدیمی ترین بناهای استان با قدمتی حداقل ۸۰۰ ساله است.
او در ادامه افزود: جلسات متعددی در جهت مرمت و بازسازی این بنای تاریخی داشتیم تا انشاالله با کمک همه مسئولین و استاندار محترم که تاکیدشان بر احیای دغدغه‌ها و نیازمندی های ساختاری گردشگری و میراث چند صد ساله است، با مطالبه‌گری اصحاب رسانه و مسئولین این موضوع را به اتمام برسانیم.
اسپی مزگت، یکی از عجایب هفتگانه گیلان
کورش شفقتی، پژوهشگر گردشگری و معلم بازنشسته در حاشیه بازدید کاروان راهیان پیشرفت در جمع خبرنگاران گفت: اینجا اسپی مزگت است که به دلیل نوع و نمایی که روی این بنا کار شده بود به مسجد سفید معروف شد.
او در ادامه با بیان اینکه این بنا در ادوار مختلف بازسازی شده، افزود: این بنای تاریخی در دوره های قاجار، صفویه، ایلخانی و سلجوقی بازسازی شده اما ریشه اصلی این بنا به قبل اسلام بر میگردد و مستلزم کاوش و یکسری برنامه های خاص باستان‌شناسی است.
پژوهشگر گردشگری تصریح کرد: ما امیدواریم حضور خبرنگاران در این مکان سبب شود تا انسجام لازم بین دستگاه‌های اجرایی و دولتی صورت بگیرد و به این منطقه بیایند و اقدام اساسی انجام دهند.
او با تاکید براینکه این مکان به یکی از اثرهای هفتگانه استان گیلان مشهور است، خاطرنشان کرد: آقای منوچهر ستوده در کتاب از از آستارا تا استارآباد خود به این مکان پرداخته است اما متاسفانه این بنا اکنون به این روز افتاده است.
«دکتر منوچهر ستوده در کتاب «از آستارا تا استارآباد» این بنا را یکی از عجایب هفتگانه گیلان نامیده است.
او بر این باور است که بیشتر سفال‌های پیدا شده از کاوش‌های باستان‌شناسان مربوط به دوره ایلخانی است و خاطرنشان کرده است که معماری این بنا معماری بومی نیست، اما با معماری بومی گیلان به زیبایی تلفیق شده است.»
شفقتی در ادامه گفت: امیدوارم که با این حرکتی که شده در آینده ای نزدیک شاهد رونق و بازسازیی این مکان تاریخی و ارزشمند باشیم.
اسپی مزگت قدیمی ترین بنای جلگه ای و کهن ترین بنای مذهبی گیلان
مجید کوهی سرپرست معاونت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان نیز در حاشیه بازدید اصحاب رسانه از منطقه تاریخی اسپی مزگت بیان داشت: اسپی مزگت قدیمی ترین بنای جلگه‌ای و کهن‌ترین بنای مذهبی استان است که یک شاخصه خاص است که آن را حائز اهمیت می‌کند و ما هم در درجه اول به دنبال این هستیم که کارهای حفاظتی و مرمتی انجام شود.
حفاظت از بناهای تاریخی و گردشگری وظیفه همگانی
خبرنگاران و اصحاب رسانه در این بازدید علاوه بر مشاهده و آشنایی با این بنای ارزشمند تاریخی بیش از پیش با اهمیت حفظ ، نگهداری و مرمت اینگونه اماکن گردشگری و تاریخی پی بردند.
آنچه تاکید مسئولین و کارشناسان حاضر در این بازدید بود نهادینه شدن فرهنگ اجتماعی در بین همه برای پاسداری و حفاظت از آثار تاریخی است که هویت تاریخی متعلق به عموم مردم و همه نسل‌هاست و ضرورت دارد که برای آیندگان نیز حفظ و حراست شود.
هویت هر منطقه‌ای در دل میراث‌فرهنگی آن نهفته است و با شناسایی این میراث می‌توان دریافت که گذشتگان چگونه زندگی می‌کردند و اصولا پیرو چه ارزش و هنجارهایی در جامعه بوده‌اند.
وجود چنین بنای زیبا، تاریخی و ارزشمند در یک نقطه دور افتاده، هر بیننده‌ای را به حیرت می‌اندازد.
این آثار سرمایه یک کشور محسوب می‌شوند که در گذر زمان دست به دست شده و اکنون در اختیار ما قرار گرفته است.
شرایط نگهداری و حفظ برخی از آثارباستانی و خانه های تاریخی هنوز در نقطه ایده آل نیست و همواره گزارش هایی نسبت به بی توجهی و تخریب این مکان‌های ارزشمند به گوش می رسد اما حفاظت از بناهای تاریخی و گردشگری علاوه بر اینکه وظیفه سازمان‌های مربوطه است یک وظیفه همگانی برای پابرجا ماندن چنین میراثی است.
تا لااقل بر دیواره‌هایشان یادگاری ننویسیم و بگذاریم چنین بناهایی که از دل تاریخ و پس از قرن ها برایمان به یادگار مانده ما نیز با حفظ و نگهداری و مرمتشان برای آیندگان باقی بگذاریم و سبب نابودیشان نشویم.
اسپی مزگت، بنایی تاریخی، ارزشمند و یکی از عجایب هفتگانه گیلان همچنان نیازمند همت و یاری مسئولان است.