هومن یاوری کارشناس ارشد مدیریت کشاورزی در یادداشتی نوشت: امروزه علیرغم پیشرفت‌ علمی رو به رشد بشر، به دلیل موفقیت‌آمیز نبودن راهکارهای انجام شده، توسعه روستایی هنوز با مشکلات و چالش‌های متعددی روبرو است، و نتوانسته مسائلی مانند اشتغال، بهداشت، حفظ محیط زیست و نیز توسعه پایدار را در مناطق روستایی حل کند که این امر خود باعث مهاجرت بسیاری از روستائیان به سمت شهرها برای یافتن کار و زندگی بهتر اقتصادی و اجتماعی شده است.

طی سالیان گذشته، مهاجرت روستائیان به شهرها، باعث خالی شدن زمین‌های زراعی از نیروی کار و تغییر کاربری آن و بالطبع خالی شدن روستاها از جمعیت بومی شده است و برای جلوگیری از این امر، یکی از راهکارهایی که امروزه برای تقویت روستاها و نگاه داشت روستائیان در محل سکونت خود در نظر گرفته شده، صنعت گردشگری است که بتواند با توجه به ویژگی‌ها و تاثیرات بلند مدت خود، در تحرک و پویایی بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بومی در جوامع محلی نقش بسزایی ایفا کند و باعث توسعه و شناخت ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیک مناطق روستایی شود. امروزه صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از عوامل اشتغال و درآمدزایی در بسیاری از نقاط جهان شناخته شده است.

صنعت گردشگری شامل زیرمجموعه‌های گسترده‌ای است، و می‌توان به گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از این زیرمجموعه‌ها اشاره کرد که می‌تواند باعث تنوع‌بخشی و افزایش درآمدهای دولت شود، همچنین منبع جدید درآمدزایی به صورت مستقیم برای کشاورزان و خانواده‌های آنان و غیرمستقیم برای ساکنین آن روستا فارغ از سن، جنسیت و تخصصی خاص خواهد بود؛ و با توجه به تنوع اقلیم و آب و هوا در ایران، می‌توان روستاهای بی‌شماری یافت که زمینه جذب گردشگر را دارند و با برنامه‌ریزی مناسب تأثیر زیادی بر رشد و پایداری روستا از جمله حفظ معماری، محیط زیست، گونه‌های گیاهی، جانوری، ثروت‌های طبیعی و مهم‌تر، بازگشت روستائیان به زادگاه خویش داشته باشد.

امروزه به منظور رونق اقتصادی و توسعه پایدار در مناطق روستایی، گردشگری کشاورزی یکی از راهکارهایی است که مطرح شده‌ و تلفیق صنعت گردشگری و کشاورزی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است؛ گردشگری کشاورزی فعالیتی است برپایه کشاورزی، که باعث جذب گردشگران به مناطق طبیعی مانند مزرعه، مرتع و... که زیرساخت‌ها و امکانات لازم در زمینه گردشگری و فعالیت‌ کشاورزی را دارا باشد برای استراحت، تفریح و خرید می‌شود؛ از طرفی مسائل اقتصادی در دهه‌های اخیر، باعث گرایش روستائیان به حفظ زمین‌های خود و درآمدزایی از آنها شده است؛ و در نتیجه برای افزایش فروش مستقیم محصولات کشاورزی و تولیدات وابسته به آن در مزرعه و ایجاد درآمد از فعالیت‌های تفریحی و گردشگری، به گردشگری کشاورزی(اگریتوریسم) روی آورده‌اند.

یکی از جذابیت‌های این صنعت گردشگری نوین، مشارکت بازدیدکنندگان و گردشگران در مراحل تولید محصولات کشاورزی از جمله میوه، برنج، چای و...  و نیز صنایع‌دستی مرتبط با آن و نیز دسترسی بدون واسطه و قیمت مناسب به این محصولات خواهد بود که باعث ترغیب آنان به دیدن و تجربه کردن زندگی سنتی می‌شود، این امر در احیا و اشاعه آداب و سنن بومی منطقه، بهبود وضعیت اقتصادی صاحبان مزارع، باغات و مجموعه‌های گردشگری و نیز ایجاد انگیزه هرچه بیشتر آنها در ارتقای محصولات و سطح زیر کشت در روستا، تاثیر بسزایی دارد که باعث می‌شود کشاورزان یا دامداران خلاقیت بیشتری به منظور جذب گردشگر به مجموعه خود و ایجاد فضای مفرح برای بازدیدکنندگان؛ و یادگیری و اجرای فعالیت‌های کشاورزی از خود نشان دهند، به‌عبارتی می‌توان اینگونه بیان کرد که گردشگری کشاورزی عملی برای جذب گردشگر به منظور رسیدن به اهداف کشاورزی در افق چشم‌انداز بلند مدت و برنامه‌های کلان اقتصادی است.

این نوع گردشگری، گزینه‌ای است برای تنوع فعالیت‌های کشاورزان و کارآفرینانی که مایل به فعالیت‌های کشاورزی و پذیرایی از مسافران در مزرعه خویش هستند، و از طرف دیگر به کشاورزان کمک می‌کند تا پویایی و دوام کشاورزی را حفظ کنند و اقتصاد خود و منطقه را تنوع ببخشند؛ بعلاوه، تجربه گردشگری مزرعه‌محور را برای بازدیدکنندگانی که به دنبال تجربه زندگی سنتی روستایی و دسترسی به طبیعت، گشت و گذار و هنجارهای فرهنگی خاص هر منطقه هستند، فراهم می‌آورد.

 گردشگری کشاورزی با جذب گردشگران به مناطق روستایی علاوه بر اینکه می‌تواند آرامشی که شهرنشینان به دنبالش هستند را مهیا سازد، همچنین می‌تواند باعث روند رو به رشد گردشگری در آن روستا از جنبه آموزشی و تفریحی شود، به عبارتی می‌توان گفت هدف از گردشگری کشاورزی، ایجاد منبع درآمدی برای اهالی روستا و مقصدی برای گردشگری، یادگیری و تعامل به همراه وقت‌گذرانی مفید همراه با آگاهی برای بازدیدکنندگان است.

گردشگری کشاورزی یک مفهوم نوین از ادغام شیوه‌ها و اجرای دو صنعت پیچیده کشاورزی و گردشگری به منظور ساخت، تنوع‌ و تعدد بازارهای سودآور جدید برای محصولات کشاورزی و خدمات در مزرعه؛ تجربه سفر خاطره‌انگیز، ارزآوری به واسطه سفرهای توریستی به داخل کشور و آورده فرهنگی برای گردشگران داخلی و خارجی است که این نوع گردشگری، خود در مجموعه ‌صنعت بزرگتری به نام گردشگری روستایی قرار می‌گیرد، که در آن، گردشگران به روستاها سفر می‌کنند و با جاذبه‌های گردشگری، آداب و رسوم، میراث‌فرهنگی، معماری خانه‌ها و صنایع‌دستی آن، آشنا می‌شوند.

در ایران با توجه به تنوع اقلیمی و وسعت خاک، امکان تولید محصولات متنوعی در هر چهار فصل سال وجود دارد. این قابلیت، لزوم متنوع‌سازی درآمدهای اقتصادی ایران در حوزه کشاورزی را پررنگتر می‌کند و باید در کنار ارزشیابی بخش کشاورزی براساس میزان تولید و درآمد، آن را بر مبنای مفاهیمی چون تفریح، اوقات فراغت، حفاظت و آموزش نیز ارزش‌گذاری کرد.

وجود انواع محصولات باغی و زراعی، باعث شده ایران در جایگاه یکی از متنوع‌ترین کشورهای حوزه کشاورزی قرار گیرد؛ بعلاوه، برگزاری مراسم آیینی و جشنواره‌های فرهنگی کشاورزی مانند جشنواره بهارنارنج و خرمن‌کوبی در گیلان، آیین گلاب‌گیری در کاشان و سایر رویدادهای آیینی کشاورزی در کشور، از دیگر قابلیت‌هایی است که لزوم توجه به گردشگری را نشان می‌دهد و می‌توان به صراحت عنوان کرد که این رویدادها بهترین و اصلی‌ترین دلیل برای توسعه گردشگری کشاورزی در ایران است و در نهایت می‌توان گفت گردشگری کشاورزی می‌تواند انقلابی در حوزه بازگشت و حفظ روستاها علاوه بر اقتصادی شدن فعالیت‌های مختلف کشاورزی را رقم بزند.

در ایران موانع و مشکلات عمده‌ای از جمله نبود مهارت‌های مدیریتی به وسیله کشاورزان از سوی نهادهای ذیربط، نبود بازاریابی مناسب برای فروش تولیدات، اطلاعات و دانستنی‌های کم و عدم‌تبلیغات مناسب از سوی رسانه‌ها در شاخه کشاورزی پیش روی این حوزه وجود دارد؛ که در صورت رفع این موانع، گردشگری کشاورزی می‌تواند هرچه بیشتر در اقتصاد روستا تاثیرگذار باشد.